O dolmen de Leira da Rapada, un monumento megalítico único no sur lucense
Na zona non hai máis estruturas deste tipo que se conserven íntegras
O dolmen da leira da Rapada, localizado polo arqueólogo Iván Álvarez Merayo no municipio do Saviñao, ofrece un carácter practicamente único no sur lucense. En toda a zona non se documentou ata agora ningunha outra estrutura megalítica deste tipo -totalmente exposta e non enterrada- e que conserve a pedra cobertora. O único dolmen desta clase que se coñece é o de Abuíme , tamén no Saviñao, pero neste caso a cuberta da estrutura desapareceu nun momento difícil de determinar.
Para ver outras construcións megalíticas desta tipoloxía e cun estado de conservación parecido é preciso desprazarse bastantes quilómetros cara ao norte, ata a comarca da Terra Chá. Alí atópanse algúns dólmenes -como o de Mouruxosa, en Friol, e o de Mazoi, na Pastoriza– que conservan a súa estrutura orixinal nunha medida similar ao de Leira dá Rapada.
No sur lucense existen outros monumentos megalíticos, pero dunha tipoloxía notablemente diferente, xa que consisten no que se coñece habitualmente como mámoas, é dicir, arcas de pedra total ou parcialmente enterradas. É o caso da necrópole do monte de Santa Mariña, no Incio, un dos conxuntos megalíticos máis importantes de Galicia, que goza desde hai tempo da categoría de ben de interese cultural. Nesta zona localizáronse preto de corenta túmulos. Outras estruturas deste tipo consérvanse en mellor ou peor estado no mesmo municipio do Saviñao -no monte da Morá- e en Quiroga.
A pesar das diferenzas tipológicas, Álvarez Merayo sinala que os dólmenes como o o Leira dá Rapada e as mámoas como as de Santa Mariña pertencen ao mesmo contexto cultural da prehistoria recente, aínda que a súa antigüidade concreta sexa difícil de determinar sen realizar unha escavación sistemática. O mesmo pode dicirse, ao seu xuízo, dos menhires achados en diferentes localidades da zona, como os de Segán -igualmente no Saviñao- e da parroquia soberina de Neiras. Este último foi descuberto tamén por Álvarez Merayo e está depositado desde hai máis dunha década no Museo Provincial de Lugo.
Intervención arqueolóxica
Pola súa banda, Gonzalo Meijide, arqueólogo da Dirección Xeral do Patrimonio Cultural, opina que para apreciar correctamente o valor do dolmen de Leira dá Rapada sería preciso realizar unha escavación ou unha cata. «O problema é que nestes tempos non é nada fácil levar a cabo unha intervención arqueolóxica dese tipo», sinala a este respecto.
Fonte: La Voz de Galicia (Francisco Albo)
