Entradas
Literatura e ciencia (III). RELACIÓN DE INCERTEZA
Dende o Renacemento a investigación científica presupuña a existencia dunha realidade externa obxectiva que ía sendo descuberta perante a observación. Elaborábanse teorías que explicasen os feitos observados e propúñanse experimentos que permitisen corroborar ou desbotar esas teorías.
E ese proceso, tería fin?
De entrada, calquera con dous dedos de fronte –medida pouco rigorosa, xa sei– diría que non, que o mundo é grande dabondo como para chegar a coñecelo, amais de que vai cambiando o cal non axuda a sabelo todo. Iso sen contar coa intuición, nada na evidencia cotián, que nos di que non sabemos unha merda de nada.
Pero no propio eido científico houbo un momento no que se chegou ao límite do observable, un límite digamos estrutural, do coñecemento. E ese momento, plasmado por Heisenberg no seu Principio de indeterminación, deu un xiro á concepción do mundo e a realidade, comparable ao de Copérnico uns cincocentos anos antes.
Tamén xirou algo na miña cabeza cando llo escoitei á profesora de Física e Química de COU, Carmen Aranda –que boa profesora foi!–. Logo de aprender e crer que as matemáticas eran a ferramenta para describir o mundo e a natureza de xeito científico, agora, zas! resulta que a última descuberta era que as cousas non se podían coñecer por completo. Se acadabamos moita precisión por unha banda, iámola perder por outra. Para coñecer se precisaba interactuar, o feito de coñecer mudaba sen remedio o obxecto observado, así que nunca iamos coñecer exactamente o que estabamos a observar. Canto máis afondásemos no seu coñecemento, máis o iamos cambiar. Era a confirmación do que a experiencia dicíanos decontino, que a percepción inflúe no obxecto percibido, algo que aprenderamos había moito nas relacións sociais –sei que sabes que che estou mirando, e sei que sabes que sei que o sabes–. Pois velaí que non só ocorría nas relacións sociais, tamén nos niveis ínfimos da materia.
A ciencia esboroábase?
Calma, calma, iso era no nivel microscópico. No macroscópico seguían a funcionar as medicións de adoito… pero xa non me valía. Ter unha aproximación estatística, era o máis que se podía acadar pola propia natureza do acto de coñecemento. Se aquel home o puxera tan ás claras, aínda que con fórmulas inintelixibles para nós, que sentido tiña teimar naquela liña?
Desa e doutras matinacións arredor do que podemos ou non saber naceu este relato,
Texto: Cris Pavón
CAPÍTULO II – INFERNO E ORQUESTRA
Ou o inferno desencadeado. As festas revélanse pésimas de verdade, pero até a verbena máis cutre convértese nun recordo anelado fronte ao pesadelo que acontece, como ben podería dicir Pico. Damas e cabaleiros, a cousa ponse cada vez peor, pero polo menos poderemos coñecer ao rapaz e a rapaza da historia no medio dese caos, os dous dispostos a botar unha man en toda esta lea. E os políticos? Pois, ás veces poden ser de verdade os salvadores, aínda que sexa dun xeito modesto pero, como ben se di, quen salva unha vida salva ao mundo enteiro.
Toca enfrontarse (se queres e tes ánimos) a este segundo capítulo de Inferno e orquestra.
Se queres ler o texto clica aquí.
O GOCE DO ARREPÍO: PRESENTACIÓN DE INFERNO E ORQUESTRA
O terror obedece a pulsións fondas, queda disimulado por capas e capas de cultura e convencións sociais e o mundo da imaxinación de cando en vez decide exorcizalo argallando historias que rañan neses medos e logo lemos ou contemplamos nunha mestura deliciosa de angustia e ledicia.
Gústanos ese espanto desenvolvido en páxinas ou fotogramas por canto nos permite revisar sen perigo os abismos escuros íntimos e colectivos e seica recapitular sobre a nosa seguridade presente. Un terror que dispón de moitas formas, pois nos asusta aquilo que apela á nosa tranquilidade mental e emocional, pero tampouco soportamos os riscos sobre a nosa integridade física. Arrepiámonos así tanto ante o atentado á nosa percepción dun aparecido, como ante a ferida e o sangue pola furia dun lobishome. Dous bos exemplos estes da iconografía galega do medo, á que tamén habería que engadir a Santa Compaña, meigas ou sacaúntos, entre outras figuras do imaxinario autóctono. Todas configuraron moitos dos sustos e pesadelos do país, pero o temor é un corpo multiforme que engorda con achegas de todos lados, incluso de aquelas orixinarias de vellas películas americanas de serie B cheas de vísceras e sangue.
Traio, pois, a Xuntanza de Escritoras unha historia de terror por episodios na que casan elementos tan distantes (e paradigmáticos) como zombis caníbales vítimas dunha infección e festas patronais dunha parroquia afastada. Os monstros posmodernos fronte ás celebracións tradicionais nunha mestura que conforma unha novela curta e, podemos falar de novidade, escrita por unha muller, pois aínda segue a ser minoritaria a presenza feminina na autoría deste tipo de historias. Inferno e orquestra son nove capítulos nos que un grupo de xente corrente se ve inmersa nun pesadelo que os obrigará a loitar pola súa vida, unha das premisas básicas do xénero. Hoxe presentamos o primeiro deles onde coñeceremos á maioría dos personaxes principais e o inicio do desastre nunhas paisaxes próximas e escenarios cotiáns.
Co desexo de que pasen un rato distraído (e se arrepíen), invítoos/as cordialmente a pasar polas Festas de San Xacobe.
Se queres ler o texto clica aquí.
Texto: Conchi Regueiro
Literatura e ciencia
Imaxe: S. Beckwith (STScI) Hubble Heritage Team, (STScIAURA), ESA, NASA
Quen escribe busca entender o mundo que o rodea, como calquera ser viviente, e amais comunicarse con el. Faino cunha peculiaridade: segrega linguaxe en forma textual, e aí cifra unha parte –a que pode- do que comprende, do que da por feito sen comprendelo, do que ignora.
Se deixamos a un lado os textos estritamente técnicos -manuais diversos, corpus lexislativos, dicionarios- e cinguímonos aos que tentan expresar pensamento con emoción e reflexión, podemos considerarnos no eido da literatura e arredores (xornalismo, ensaio, historia). Aí o tema pode ir da denuncia das condicións de vida dun colectivo á procura de sentido nas experiencias vividas polo autor, pasando pola exposición dos avances na neurociencia. O xénero textual pode abalar da poesía ao guión audiovisual e recalar no conto fantástico. Pero todos han de partillar unha premisa básica para captar a nosa atención: que nos digan algo sobre nós mesmos e o mundo que habitamos e facemos.
E aí a ciencia sempre ten algo que dicir, e moitas veces algo revolucionario para as nosas vidas e o noso concepto do mundo. Emile Bréhier dixo que, en cada época, tanto ou máis ca o modelo económico de producción, inflúe a imaxe astronómica. E de ser así, malia non ter relación laboral directa cun área científica ou tecnolóxica, simplemente por vivir no mundo que vivimos, como alguén curioso non se vai interesar pola teoría da evolución, o funcionamiento do sistema nervioso, a estrutura da materia ou a computación?
A min esa curiosidade levoume a ler ensaios de divulgación científica -algúns verdadeiros clásicos modernos- que me apaixonaron e dos que se cadra falarei máis adiante. E esas e outras lecturas máis literarias leváronme hai un tempo a escribir unha serie de relatos –algún dos cales poderedes ler aquí- e logo unha novela, onde mesturei ciencia e literatura canto me foi posible. Ciencia-ficción logo? Sí, se é un termo no que tanto caben W. Gibson como I.Calvino, R. Bradbury como Borges, U. K. Leguin como Orwell. Quen me dera estar nese grupo, no que me faltan mulleres!
Texto: Cristina Pavón
Espazo, esa palabra.
Espazo, esa palabra.
Ben tratando distancias siderais ou ben como cuestión básica para a ordenación dos obxectos, representa en xeral a oportunidade para facer cousas, pois son os sitios os que acaban por determinar a nosa acción. Sitios medibles en metros, áreas ou, nese misterio virtual, nos bytes, kilobytes das Novas Tecnoloxías, inaprensibles pero de capacidades inimaxinables.
As mulleres recoñecemos coma ninguén o verdadeiro valor do espazo, e as autoras de maneira especial: É significativo que o ensaio por antonomasia sobre a escrita de mulleres sexa precisamente “un cuarto de seu”, de Virginia Woolf, unha apelación á necesaria disponibilidade de sitios para a súa actividade creativa. O que seica a británica esquecía era tamén esa necesidade de contar con lugares onde ver e falar desa obra, naquela época na forma tradicional do tanxible conxunto de páxinas encadernadas. Na actualidade, esas páxinas teñen ademais a consistencia das pantallas, pero a necesidade segue intacta, ou aínda acrecentada: Temos moitas cousas que contar, e seguimos a precisar de lugares estables onde poder facelo.
E, como non, cando na mesma dimensión atopamos eses espazos e as vontades comúns, o produto resultante son as xuntanzas, verdadeiros viveiros de ideas e propostas, que, no caso da escrita, son impulsados polo motor do entusiasmo. Un entusiasmo que é vello amigo das autoras, fiel compañeiro en todo o seu proceso creativo. Unha xuntanza de escritoras vai ser, basicamente, un espazo do entusiasmo compartido, aínda que sexa nos terreos tan intanxibles do espazo virtual. A vocación común ofrecendo os mellores froitos da árbore da imaxinación e toda a reflexión que ese feito marabilloso implica.
Xuntanza de escritoras é, por tanto, ese recuncho acolledor e cheo de promesas que esta editorial pon a disposición das súas autoras na web, unha sala virtual onde a literatura é o motivo de reunión e que, como calquera estancia confortable, invita á permanencia. Aquí exporemos os nosos traballos, falaremos da escrita e intercambiaremos información sobre iso tan emocionante do negro sobre branco prolongando así a nosa paixón común aos límites case infinitos do ciberespazo. E é, tamén, a cordial invitación a quen se achegue para gozar por uns momentos dese encontro onde as historias e a palabra son os agasallos de benvida.
Texto: Conchi Regueiro
Obras breves de imaxinación
O Premio de Relatos Mulleres Progresistas foi convocado por vez primeira no ano 2006, vindo substituír o xa veterano de Novela, cun obxectivo moi claro: animar e fomentar a escrita de narrativa en galego por mulleres, e nada mellor para isto que facer esa convocatoria desde o formato do relato, verdadeiro banco de probas de todo tipo de argumentos e voces e de maior poder de convocatoria para todas aquelas que algunha vez pensaron en contar algunha historia en negro sobre branco.
O resultado final e concreto é este recompilatorio: quince pezas breves dun total de once autoras entre gañadoras, finalistas e mencións especiais do I, II, III e IV Premios, que veñen amosarnos a riqueza temática e de estilos da narrativa galega escrita por mulleres, pero, sobre todo, que veñen dar forma e corpo a un entusiasmo compartido.
Coa colaboración da Concellería de Igualdade e Xuventude do Concello de Vigo
Presentación na Coruña de ‘Deter o día cunha flor’
Baía Edicións presentou o libro Deter o día cunha flor, de Luz Pozo Garza e José Valentín. O acto tivo lugar na Coruña o mércores día 22 de abri de 2009l, ás 20.00 horas, na Fundación Caixa Galicia (Cantón Grande 21-24), no que interviñeron, ademais dos autores, Xulio López Valcárcel, Ánxeles Penas, Olga Patiño e Belén López Vázquez. Read more →