Entradas

Celebramos hoxe o Día Internacional da Nai Terra

/en /

O Día Internacional da Nai Terra celébrase desde 1970 co obxectivo de sensibilizar á humanidade sobre os problemas xerados pola superpoboación, a contaminación, a conservación da biodiversidade e outras preocupacións ambientais.

A primeira historia do Día da Terra remóntase a 1968 cando o Servizo Público de Saúde dos Estados Unidos organizou o Simposio sobre Ecoloxía Humana para estudantes de diferentes lugares para escoitar que os científicos falan dos efectos do deterioro ambiental na saúde humana.

Dous anos máis tarde, en 1970, o senador e activista ambiental Gaylord Nelson propuxo a creación dunha axencia ambiental e realizouse unha demostración masiva, á que asistiron máis de dúas mil universidades, decenas de miles de escolas públicas, centos de comunidades. Esta presión social dá resultados e o goberno dos Estados Unidos creou a Axencia de Protección Ambiental e unha serie de leis destinadas a protexer o medio ambiente.

En 1972 celebrouse a primeira conferencia internacional sobre o medio ambiente. O Cumio da Terra de Estocolmo, cuxo obxectivo era sensibilizar aos líderes mundiais sobre a magnitude dos problemas ambientais. Ao longo da historia deste Día Internacional da Nai Terra, realizáronse accións moi importantes en todo o mundo.

En BAÍA EDICIÓNS recomendamos moitos dos títulos de Baía Verde que nos axudarán a realizar un cultivo ecolóxico, sen químicos  etc. AQUÍ

MÁIS INFORMACIÓN

Anxo Moure fala da conciencia medioambiental

/en /

Aquí vos deixamos a entrevista de Cadena Ser realizada a Anxo Moure co fin de concienciar ás nosas pequenas e pequenos no coidado do medioambiente, fundamental neste momento se queremos conservar a nosa natureza.

 

Fai clic

Baía únese á celebración do Día Mundial do Medio Ambiente

/en /

Se algo chama a atención da mensaxe deste ano é precisamente a sinxeleza e minimalismo co que Nacións Unidas nos anima a que este 5 de xuño dediquemos un intre “a estar na natureza”.

Máis da metade da poboación do planeta vive en cidades na actualidade e estímase que no ano 2050 esta cifra alcanzará o 70%. En consecuencia, máis da metade da poboación do planeta perdemos o privilexio de respirar aire puro, de contemplar a beleza do sinxelo: plantas, flores e arbustos crecendo ou os insectos traballando para nós a través da polinización. Tampouco está ao noso alcance gozar dos sons da natureza: o rumor do auga, o canto dos paxaros, o ruído das árbores e o movemento das súas ramas. En definitiva, perdemos o privilexio de estar “en e coa natureza”. E esa falta de conexión xera un déficit de comprensión e de concienciación.

E precisamente isto é o que Nacións Unidas quere reivindicar na conmemoración do Día Mundial do Medioambiente. A volta ás orixes, unha chamada á reconexión coa natureza. Baía Edicións únese tamén a esta idea de conmemoración do Día Mundial do Medioambiente animando a todas e todos vós a realizar unha nova vinculación coa natureza.

Fonte: Fundación Aquae

Repotenciacións de Parques Eólicos: unha oportunidade para corrixir os erros do pasado

/en /

En 1996 a Consellería de Industria e Comercio encargou a realización do Proxecto de Ordenamento Eólico de Galicia (tamén chamado Plan Eólico Estratéxico de Galicia) á empresa privada APASA-GAMESA, que se converteu así en xuiz e parte ao ter naquela data o 22% da potencia eólica concedida en Galicia. De nada serviron os intentos de SGHN para coñecer os criterios de tal decisión (PDF), a queixa diante do Valedor do Pobo (PDF) e o amparo deste (PDF), nin as xestións diante dos grupos parlamentarios (PDF): a Consellería de Industria e Comercio simplemente se pechou en banda a facilitar dita información (PDF).

A consecuencia directa foi que na planificación eólica de Galicia se primasen os intereses empresariais obviando ou minusvalorando os criterios ambientais, facilitando unha avalancha de parques eólicos en terreos de moi elevado valor ambiental pero legalmente desprotexidos porque a Xunta de Galicia (casualmente?) tardou 12 anos (1992-2004) en elaborar un proposta de Rede Natura 2000 mínimamente aceptable en Bruselas. Ademais, os impactos ambientais agraváronse ao tolerar as Consellerías de Industria e de Medio Ambiente a tramitación fragmentada de pequenos parques eólicos “virtuais” próximos ou adxacentes, a miudo dunha mesma empresa, evitando así a avaliación dos efectos acumulativos e sinérxicos dos parques eólicos “reais” sobre o medio natural. Lamentablemente, en Galicia tamén é aplicable a conclusión do exhaustivo traballo de Atienza et al. (2011) sobre a enerxía eólica en España: “los parques eólicos no están siendo evaluados de forma adecuada y eso conlleva la autorización de muchos parques que están provocando elevados impactos ambientales”.

Xunto cos hábitats de interese ou de conservación prioritaria na UE (turbeiras de cobertor, uceiras húmidas,…) sepultados baixo pistas, gavias e plataformas de aeroxeneradores de parques eólicos que nunca se deberon construir, os vertebrados voadores son os que están a levar a peor parte do impacto da enerxía eólica en Galicia. En base as estimacións de Atienza et al. (2011) de que anualmente morren en España entre 4 e 18 millóns de aves e morcegos nos parques eólicos (153 a 551 individuos/Mw/ano) e a contribución de Galicia á potencia eólica de España (3289 dos 26671 Mw instalados), a mortalidade de vertebrados voadores ocasionada polas instalacións eólicas (aeroxeneradores e tendidos eléctricos) en Galicia estaría entre medio millón e case dous millóns de aves e morcegos anualmente.

Neste escenario de impacto ambiental inasumible e cos parques eólicos máis antigos perto do final da súa vida útil, nos últimos anos comezaron a presentarse proxectos de repotenciación de algúns deles (Capelada, Cabo Vilano) nos que se plantexa a substitución de moitos pequenos aeroxeneradores por uns poucos moito máis grandes, mantendo a potencia total instalada.

O razoable sería que a repotenciación dos parques eólicos existentes contemplase non só a “actualización tecnolóxica” dos mesmos, como pretenden as empresas solicitantes, senón tamén a súa “actualización ambiental” para corrixir os erros cometidos no pasado e conseguir que, ademais de renovable, a enerxía eólica en Galicia sexa o máis “amigable” posible co medio natural.

Lamentablemente non está a ser así, e a documentación dos efectos ambientais presentados polas peticionarias, ademais de revelar que os Programas de Seguemento Ambiental dos parques existentes non cumplen os requisitos mínimos necesarios, seguen a avaliar deficientemente os impactos sobre os espazos protexidos, os hábitats de interese para a conservación e as especies ameazadas.

Así acontece cos dous últimos proxectos de repotenciación de parques eólicos aos que SGHN ven de presentar as súas alegacións: PE Zás e PE Corme.

Fonte: SOCIEDADE GALEGA DE HISTORIA NATURAL

Causas estruturais e inmediatas dos incendios, relación entre elas

/en /

Ante unha vaga de incendios como a actual, asitimos a aparición de noticias sobre a intencionalidade dos lumes que ás veces desvían a atención das causas estructurais.  A continuación intentaremos dar unha notas, non exhaustivas, que permitan a reflexión pausada sobre as verdadeiras causas dos incendios ou, cando menos, eviten que nos deixemos levar por noticias sensacionalistas e interesadas que o único que pretenden é desviar a atención da política medioambiental nefasta historicamente no noso país.

Tomarei como referencia as reflexións e estudos de Xesús Pereiras López de hai unha década, tristemente vixentes hoxe en día.

Os técnicos distinguen entre causas estruturais (aquelas que facilitan a extensión do lume no monte e a súa aparición) e as inmediatas ou próximas (motivos directos de cada incendio). Ambas están directamente relacionadas, así unha causa estrutural repetidamente sinalada é o abandono dos montes que favorece o crecemento de matos altamente combustibles. Pois ben, son estes matos os desencadeantes de moitas causalidades próximas, isto é, o que leva en certos casos a prender lume no monte (apertura de camiños de acceso limitado pola vexetación, para limpeza de leiras que, según un estudo da Xunta do ano 91  supoñía un 42% da causalidade etc). Polo tanto, o coñecemento das causas estruturais é fundamental e previo a calquera intento de solucionar a problemática incendiarias, que vou enumerar brevemente aquí por condicionantes do medio, pero cuxo estudo recomendo.

Dentro das características estruturais encontramos algunhas que entran no grupo de variables socioeconómicas:

  • Abandono dos usos tradicionais do monte sen xerar alternativas.
  • O modelo de monte ou política forestal levada a cabo (fomento do uso forestal madereiro para a indutria que levou consigo a diminución de madeiras de cualidade, especialmente as caducifolias).
  • Conflitividade asociada a montes comunais.
  • O despoboamento do medio rural e o avellentamento da súa poboación.
  • Aparición de novos usos: excursionismo, acampada… urbanización de zonas de monte nas periferias das cidades.
  • Hábito do uso do lume.

Outras son variables ecolóxicas:

  • O clima e factores meteorolóxicos.
  • A topografía.
  • A combustibilidade das especies (o índice de combustibilidade intrínseca dun castiñeiro é dun 1,58 e  o do carballo albar un 1,1%, fronte a un 13, 50 e 13, 80 do eucalipto e piñeiro do país, respectivamente).
  • Grado de madurez dos sistemas forestais.
  • Os acúmulos da biomasa forestal, controlable con práticas de prevención.

Estas variables interrelaciónanse, así o abandono dos usos tradicionais (var. socioeconómica) condiciona a cantidade de masa vexetal do monte (var. ecolóxica), que tamén pode ser controlada por unha silvicutltura de prevención (var. socioeconómica); o modelo de monte ou política forestal (var. socioeconómica) vai condicionar a combustibilidade das especies arbóreas e a madurez dos ecosistemas (var. ecolóxicas), etc. Mesmo dentro de cada grupo de variables establécense relacións. Por exemplo, nas ecolóxicas, o clima vai condicionar os acúmulos de biomasa, e nas socioeconómicas, a política forestal condiciona o abandono dos usos tradicionais do monte.

Estas variables e as súas interrelacións configuran o marco onde os incendios se desenvolven. Existen zonas onde estas variables se superpoñen na mesma dirección, nelas os incendios están claramente favorecidos. Noutras, pode que algunha variables contrarresten as outras, nelas os incendios van ter menos incidencia.

Nas causas próximas ou inmediatas temos as neglixencias, outras que agrupamos en varias (raios ferrocarril, bombas de paleque,manobras militares…) ou claramente intencionados. Desgraciadamente, a intencionalidade nos incendios galegos é elevadísima (89,6%) e a causalidade da actividade incendiaria variada: limpeza de leiras, queima restrollos, obtención de pastos para o gando, vinganzas entre veciños, rebaixa de prezos da madeira, motivacións políticas, espantar e eliminar animais que danan as colleitas, facilitar a caza e incrementar certas especies cinexéticas, recualificación de terreos forestais a urbanizables, negocios na reforestación etc).

As causas próximas están ligadas á rendibilidade inmediata do incendio, distinguindo 2 grupos a groso modo:

  1. Os incendios dirixidos a queimar mato, ainda que a rendabilidade deriva de que o lume é unha ferranta barata de limpeza previa á realización doutros traballos.
  2. Incendios dirixidos a masas arboaradas, cuxa rendibilidade pode vir do abaratamento da madeira, intereses urbanísticos e tampouco se pode esquecer a rendabilidade asociada ao negocio xerado en torno á extinción de incendios.

Habería que investigar e analizar en profundidade: cal é a importancia relativa da cada unha destas causalidades? Mesmo, cal delas pode ser excluída?

Fonte: Os incendios forestais en Galicia , Baía Edicións, 1991.

Interesante e preocupado debate na presentación de ‘A horta sen químicos’

/en , /

Os 45´ de tempo para a presentación de A horta sen químicos quedou corto, mesmo roubando un pouco de tempo á seguinte actividade, polo que pido desculpas. O motivo da escaseza de tempo foi debido ao  intenso debate que xurdiu arredor dos efectos dos produtos químicos na saúde das persoas, ademais da perda de diversidade ecolóxica por mor das sementes industriais. Na conversa posterior arredor do café acousa foi a peor, cando comentou os problema engadidos nos fillos de embrazadas expostas a químicos e deixou aberta a dúbida dos beneficios da lactancia en nais sometidas aos tóxicos.

Mais fóra do debate, qque arredor deste tema sempre resulta deprimente, Xan Pouliquen deunos unha breve introdución ao traballo na horta ecolóxica, que non reproducirei aquí pois para iso está o libro e insitiu na facilidade, economía e conveniencia de elixir como opción a plantación sen químicos, á vez que facía fincapé na necesidade de optimizar tempos e traballos e nos alertaba a cerca da inutilidade de moitos dos sulfatos naturais, case aceptados como un dogma por parte dos produtores ecolóxicos.

Grazas Xan, pola información e a túa cercanía e aproveito para deixar o enlace a un vídeo que ten na web da súa empresa: https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Egldu9QEzb.

Seguiremos na Feira esta tarde coa presentación en paralelo de dous interesantes ensaios: A poesía oculta de Filgueira Valverde e Modelos de lingua e compromiso. As 19:00 é a nosa hora!!!

O compromiso de Baía Edicións coa nosa natureza II. Guías prácticas e outros

/en , /

A coleción de Guías de Natureza, que supuxo un esforzo de catalogación que debemos agradecer a estudosas e estudosos da nosa natureza,  foise complementando nas súas orixes con outra que chamamos Prácticas, xurdidas da necesidade de dar ás nosas labregas e aos nosos labregos unhas orientacións con datos prácticos para o cultivo na nosa terra e coa climatoloxía galega, resultando 7 títulos de gran éxito de público, como o indican as 8 reimpresións de A horta en Galicia ou as 7 de Guía práctica de enxertos, gallos e mergullos en Galicia, que supuxo un inxente esforzo de investigación lingüística no seu momento. Polo medio non quixemos pasar por alto o feito de  que a contaminación do nos planeta está directamente relacionado co consumo dos seus habitantes e Ramsés Pérez incide na súa Guía de ecoloxía cotiá a importancia do consumo sustentábel e da soberanía alimentaria citando a máxima de Vandana Shiva como modelo a seguir “No noso planeta hai suficiente para satisfacer as necesidades de todos e todas, pero non para quen quere demasiado. Se consumes máis do que necesitas, estás roubando a outa persoa”. Tamén coñecimos a Xan Pouliquen (cando aínda era Yean Pouliken) a quen propuxemos facer A horta ecolóxica na Galiza. Guía práctica para o cultivo e que agora culmina,  coa guía que presentaremos esta tarde, ás 19:00, na na Feira do Libro da Coruña: A horta sen químicos, nun esforzo de  adaptación aos tempos, coñecemento e interese da sociedade galega polo cultivo saudábel e sustentábel.

Dese o principio sempre tivemos presente a importancia da educación, polo que elaboramos as Guías didácticas, nas que 13 unidades didácticas acompañadas de diapositivas foron os recursos utilizados polo profesorado galego para introducir ao alumnado de ensino obrigatorio no coñecemento do seu medio como vía para aprender o mundo. Evidentemente, o instrumento está totalmente obsoleto pero penso que non houbo centro galego que non utilizara nalgún momento estee recurso.

Coa mesma intención de inculcar nas nenas e nenos galegos a curisodade e o amor pola nosa natureza tamén creamos a colección “As 50 máis comúns” pequenas guías referidas a Aves, Ábores e Cogomelos, coas 50 especies máis comúns para aprender a observar a natureza e coñecer cando menos as especies máis habituais.

A maiores publicamos outras obras de interese natural e medioambiental, en forma de ensaio  (Os bosques atlánticos europeos, Os residuos na Galiza, Contaminación atmosférica en Galiza ) e de coleccións infantís (O carballo, Pregunta á Doutora Peteiro, O meu pequeno Animalario…)

Anímovos a repasar o noso catálogo e acompañarnos esta tarde na presentación de A horta sen químicos, de Xan Pouliquen

O compromiso de Baía Edicións coa Natureza I. Guías Natureza

/en , /

Co gallo da presentación na Feira do Libro da Coruña do último título da colección Baía Verde, A horta sen químicos, de Xan Pouliquen, e xa van 26!,  veume á memoria o traballo de compromiso co noso medio natural que levamos facendo desde a creación do proxecto editorial que representa Baía Edicións.

Sei que se pode pensar que «non temos avoa», o que, por outra parte, é certo, polo que me atrevo sen ningunha falsa modestia a facer este recordatorio do noso traballo divulgativo.

Hai 25 anos saíu ao mercado a Guía de aves de Galicia,  de Xosé M. Penas Patiño, Carlos Pedreira López e de Calros Silvar, autor das súas ilustracións. Esta guía viviu  algunha reimpresión e unha nova edición moi mellorada e actualizada no ano 2004 e supuxo nos anos 90 un punto de partida na aventura de divulgación do noso medio natural, algo case insólito no seu momento. A esta seguiron outras de non menos importancia e impacto, como as referidas ás  árbores, macroalgas, liques, anfibios e réptiles, orquídeas, cogomelos, mamíferos, fentos, microorganismos das nosas augas continentais e libélulas, todas elas eminentemente descritivas das especies galegas na procura de dar a coñecer a nosa riqueza natural, sempre seguindo dúas máximas: unha do saber popular “só se valora e se pode conservar aquilo que se coñece” e outra do noso gran fabulador Álvaro Cunqueiro, “[…] dicir rula e abidueira e dorna e fonte […] fanme dono da rula e da abidueira e da dorna e da fonte[…]” para indicar que só existe e posuímos aquilo que ten un nome, aquilo que coñecemos, nun afán á vez normalizador do noso idioma. Penso, se non fora porque a situación económica nos obrigou a facer un alto neste fermoso proxecto, que se convertería no mellor catálogo de especies galegas, non apoiado pola Consellaría que debería encargarse desta tarefa. Polo medio, varias referidas a espazos naturais.

Non recibimos case axudas para este grandioso proxecto, mai si numerosos recoñecementos, como o da Asociación Galega de Editores en 2010 á Guía dos Mamíferos de Galicia ao mellor libro ilustrado e o que quero destacar e agradecer de forma especial da Federación de Libreiros de Galicia en forma  de Premio á Obra Editorial nos XXIII Premios “Irmandade do Libro” do ano 2012; grazas amigas e amigos por serdes conscientes do esforzo e traballo que fixemos.  Mentres, as obras cítanse en varias universidades europeas e algunhas están traducidas e adaptadas a outras linguas…

En fin, recoñecemento popular, recoñecemento científico e cultural, pero esquecemento por parte da Administración a un traballo que pon en valor de forma divulgativa e rigorosa aspectos da noso medio natural coa finalidade de ir construíndo, digamos, “artigos” da enciclopedia da natureza galega.

Beneficios dos alimentos ecolóxicos

/en , /

Os produtos ecolóxicos son produtos naturais, sen ningunha modificación xenética, sen conservantes ou aditivos de orixe química, sen pesticidas, funxicidas e outros produtos químicos. Para empezar os beneficios parecen evidentes, consumir produtos ecolóxicos permítenos evitar a inxesta de elementos químicos que poden ser tóxicos e que a longo prazo poden acumularse no organismo.

1. Os alimentos ecolóxicos aportan unha maior concentración de nutrientes e vitaminas. Algúns produtos químicos utilizados na agricultura non ecolóxica convencional proporciona un mellor aspecto ás verduras e hortalizas, pero aumentan a cantidade de auga e reducen nutrientes.

2. As froitas e verduras conservan o sabor, textura e o cheiro que as caracteriza. Aínda que a primeira ollada son menos atractivas. A agricultura chamada limpa proporciona unha maior riqueza en enzimas, antioxidantes e sustancias bioloxicamente activas, dado que se respectan os tempos de crecemento e de maduración e evitan frigoríficos e longas viaxes ata o lugar de consumo.

3. Non conteñen sustancias químicas. Fertilizantes, pesticidas, medicamentos, e tampouco son elaboradas son conservantes e aditivos químicos. Produtos químicos que a longo prazo poden provocar graves repercusiones nos consumidores como resistencias aos antibióticos, alerxias, intolerancias, acumulación de tóxicos?

Beneficios para o medioambiente e a comunidade agrícola

Na agricultura e gandería ecolóxicas trabállase cunha visión a longo prazo. Son producións respetuosas co benestar dos animais, o medio ambiente e baseados en métodos de elaboración tradicionais, os cales tráennos novos beneficios ligados aos produtos ecolóxicos.

4. Co consumo de produtos ecolóxicos fomentamos un cultivo e crianza sostible, racional e con beneficios a curto e longo prazo para o consumidor e a comunidade. A produción require menos enerxía e máis man de obra, feito que beneficia a agricultura local e proporciona traballo a moitos profesionais do sector.

5. O método tradicional de produción, sen produtos químicos, manteñen sans a auga, o subsolo e os acuíferos, non danando a outras especies de vexetais e animais silvestres nin ao mesmo productor, que non se ve exposto a produtos químicos no seu traballo diario.

Outra vez A Limia: SGHN solicita informes e plans oficiais

/en /

Dende hai anos e en múltiples ocasións SGHN expuxo os problemas da auga na comarca da Limia debido á contaminación difusa de orixe agrogandeiro e que se estenden augas abaixo polo menos ata o encoro de As Conchas. Todos os datos e análises ata agora coñecidos veñen a corroborar esta afirmación, o cal é lóxico pois baste dicir que na chaira de Antela comen, beben e defecan unha morea de porcos e galiñas, vacas e coellos, todos estabulados en macro-granxas industriais:

  • A produción de feces e ouriños é de 1,35 kg/día no caso do home, 4 kg/día nos porcos adultos, 28 kg/día nas vacas adultas para produción de carne, 45 kg/día en vacas leiteiras, 7 kg/día en terneiros, 100 g/día en galiñas ponedoras e 60 g/día en polos de carne.
  • As táboas de conversión das distintas especies gandeiras a Unidades de Gando Maior (UGM: o equivalente a vacas adultas) indican que en A Limia hai actualmente entre 70.000 e 75.000 UGM de gando estabulado en granxas industriais que en total, a 28 kg/día cada unha, producen entre 2.000 e 2.100 toneladas diarias de zurros e estercos, é dicir, unha cantidade de feces e ouriños semellante a que se xenera nunha cidade de 1,3 a 1,5 millóns de persoas ou, o que é mesmo, a metade da poboación de Galicia.

Dende o punto de vista da xeración de residuos, esta enorme “poboación humana equivalente“ en forma de gando estabulado contrasta coa cativa ”poboación humana real” de tódolos concellos da bacía do río Limia en Ourense (35.000 persoas). Unha simple regla de tres indica que alomenos o 97% dos vertidos xerados procederían do sector agrogandeiro das macro-granxas industriais. Para comparar e contrastar resultados, SGHN acaba de pedir á Confederación Hidrográfica do Miño-Sil o informe que sobre o tema encargou ao Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC), que aportará sen dúbida datos relevantes en relación coa orixe do problema e as súas repercusións.

Ademais do caso concreto da contaminación do recurso auga, SGHN tamén está preocupada pola xestión humana dos restantes recursos naturais da Limia, polo que ven de insistir diante da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas para que dunha vez por todas cumpra as súas propias directrices e publique o Plan de Ordenación dos Recursos Naturais da ZEPA da Limia. Pois o atraso (xa de tres anos!!!) na súa aprobación produce un baleiro legal que dificulta a toma de decisións polos axentes implicados e multiplica innecesariamente os problemas socioambientais da comarca e a incerteza da poboación.

Con todo SGHN entende que outra Limia é posible e que se pode compatibilizar a conservación ambiental coas actividades agrogandeiras, e niso segue traballando.

Máis información en www.sghn.org