Entradas

O compromiso de Baía Edicións coa Natureza I. Guías Natureza

Co gallo da presentación na Feira do Libro da Coruña do último título da colección Baía Verde, A horta sen químicos, de Xan Pouliquen, e xa van 26!,  veume á memoria o traballo de compromiso co noso medio natural que levamos facendo desde a creación do proxecto editorial que representa Baía Edicións.

Sei que se pode pensar que «non temos avoa», o que, por outra parte, é certo, polo que me atrevo sen ningunha falsa modestia a facer este recordatorio do noso traballo divulgativo.

Hai 25 anos saíu ao mercado a Guía de aves de Galicia,  de Xosé M. Penas Patiño, Carlos Pedreira López e de Calros Silvar, autor das súas ilustracións. Esta guía viviu  algunha reimpresión e unha nova edición moi mellorada e actualizada no ano 2004 e supuxo nos anos 90 un punto de partida na aventura de divulgación do noso medio natural, algo case insólito no seu momento. A esta seguiron outras de non menos importancia e impacto, como as referidas ás  árbores, macroalgas, liques, anfibios e réptiles, orquídeas, cogomelos, mamíferos, fentos, microorganismos das nosas augas continentais e libélulas, todas elas eminentemente descritivas das especies galegas na procura de dar a coñecer a nosa riqueza natural, sempre seguindo dúas máximas: unha do saber popular “só se valora e se pode conservar aquilo que se coñece” e outra do noso gran fabulador Álvaro Cunqueiro, […] dicir rula e abidueira e dorna e fonte […] fanme dono da rula e da abidueira e da dorna e da fonte[…]para indicar que só existe e posuímos aquilo que ten un nome, aquilo que coñecemos, nun afán á vez normalizador do noso idioma. Penso, se non fora porque a situación económica nos obrigou a facer un alto neste fermoso proxecto, que se convertería no mellor catálogo de especies galegas, non apoiado pola Consellaría que debería encargarse desta tarefa. Polo medio, varias referidas a espazos naturais.

Non recibimos case axudas para este grandioso proxecto, mai si numerosos recoñecementos, como o da Asociación Galega de Editores en 2010 á Guía dos Mamíferos de Galicia ao mellor libro ilustrado e o que quero destacar e agradecer de forma especial da Federación de Libreiros de Galicia en forma  de Premio á Obra Editorial nos XXIII Premios “Irmandade do Libro” do ano 2012; grazas amigas e amigos por serdes conscientes do esforzo e traballo que fixemos.  Mentres, as obras cítanse en varias universidades europeas e algunhas están traducidas e adaptadas a outras linguas…

En fin, recoñecemento popular, recoñecemento científico e cultural, pero esquecemento por parte da Administración a un traballo que pon en valor de forma divulgativa e rigorosa aspectos da noso medio natural coa finalidade de ir construíndo, digamos, “artigos” da enciclopedia da natureza galega.

Outra vez A Limia: SGHN solicita informes e plans oficiais

Dende hai anos e en múltiples ocasións SGHN expuxo os problemas da auga na comarca da Limia debido á contaminación difusa de orixe agrogandeiro e que se estenden augas abaixo polo menos ata o encoro de As Conchas. Todos os datos e análises ata agora coñecidos veñen a corroborar esta afirmación, o cal é lóxico pois baste dicir que na chaira de Antela comen, beben e defecan unha morea de porcos e galiñas, vacas e coellos, todos estabulados en macro-granxas industriais:

  • A produción de feces e ouriños é de 1,35 kg/día no caso do home, 4 kg/día nos porcos adultos, 28 kg/día nas vacas adultas para produción de carne, 45 kg/día en vacas leiteiras, 7 kg/día en terneiros, 100 g/día en galiñas ponedoras e 60 g/día en polos de carne.
  • As táboas de conversión das distintas especies gandeiras a Unidades de Gando Maior (UGM: o equivalente a vacas adultas) indican que en A Limia hai actualmente entre 70.000 e 75.000 UGM de gando estabulado en granxas industriais que en total, a 28 kg/día cada unha, producen entre 2.000 e 2.100 toneladas diarias de zurros e estercos, é dicir, unha cantidade de feces e ouriños semellante a que se xenera nunha cidade de 1,3 a 1,5 millóns de persoas ou, o que é mesmo, a metade da poboación de Galicia.

Dende o punto de vista da xeración de residuos, esta enorme “poboación humana equivalente“ en forma de gando estabulado contrasta coa cativa ”poboación humana real” de tódolos concellos da bacía do río Limia en Ourense (35.000 persoas). Unha simple regla de tres indica que alomenos o 97% dos vertidos xerados procederían do sector agrogandeiro das macro-granxas industriais. Para comparar e contrastar resultados, SGHN acaba de pedir á Confederación Hidrográfica do Miño-Sil o informe que sobre o tema encargou ao Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC), que aportará sen dúbida datos relevantes en relación coa orixe do problema e as súas repercusións.

Ademais do caso concreto da contaminación do recurso auga, SGHN tamén está preocupada pola xestión humana dos restantes recursos naturais da Limia, polo que ven de insistir diante da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas para que dunha vez por todas cumpra as súas propias directrices e publique o Plan de Ordenación dos Recursos Naturais da ZEPA da Limia. Pois o atraso (xa de tres anos!!!) na súa aprobación produce un baleiro legal que dificulta a toma de decisións polos axentes implicados e multiplica innecesariamente os problemas socioambientais da comarca e a incerteza da poboación.

Con todo SGHN entende que outra Limia é posible e que se pode compatibilizar a conservación ambiental coas actividades agrogandeiras, e niso segue traballando.

Máis información en www.sghn.org

O Teixo dos Sete Homes, unha árbore monumental de medio milenio no Courel

Na Devesa da Escrita está o maior exemplar da especie na serra e un dos máis grandes de Galicia

O Teixo dous Sete Homes é unha árbore monumental que crece na parte alta da Devesa da Escrita, un bosque situado nas proximidades de Paderne do Courel. A pesar do seu espectacular porte, o teixo é moi pouco coñecido e só algúns veciños desta localidade sabían da súa existencia. Un grupo de afeccionados ao sendeirismo de Monforte visitou esta paraxe a fin de semana para fotografar e medir este impresionante monumento vexetal.

Segundo indica o biólogo Guillermo Díaz Aira, que se encargou de realizar as medicións, o tronco da gran árbore -en realidade formado por tres troncos verticais- ten un perímetro de 4,60 metros e un grosor de metro e medio. A súa altura rolda os dezaseis metros. A pesar do seu nome tradicional, non fan falta sete persoas para abrazalo. «Basta cunhas catro para abarcar toda a árbore», engade Díaz.

O biólogo Javier Guitián, especialista na flora do Courel, sinala que a árbore é seguramente o exemplar de maior tamaño desta especie que hai en toda a serra. «Na Devesa dá Escrita e na Devesa dá Rogueira hai varios \ centenarios e moi grandes, pero ningún ten un porte como este», explica. Ao seu xuízo, a idade do tezo, unha especie que se caracteriza por un ritmo de crecemento lentísimo, podería roldar ou incluso superar os cincocentos anos. «Cun perímetro de preto de cinco metros e tratándose dunha especie como esta, non sería nada raro que chegase ao medio milenio», agrega.

Un dos máis grandes

Doutra banda, Guitián di que non pode afirmar con certeza se este é o maior teixo de Galicia, xa que no Teixedal de Casaio -na serra ourensá de Pena Trevinca- hai tamén algúns exemplares moi antigos e de grandes dimensións. «Habería que facer medicións sistemáticas e comparar uns con outros, pero sen dúbida este é un dos maiores de todo o territorio galego», apunta o científico. «E desde logo que merece ser incluído no Catálogo de Árbores Senlleiras de Galicia», agrega.

O Teixo dos Sete Homes pertence a un importante conxunto de árbores desta especie que se conserva na Devesa da Escrita. Ao seu redor poden verse outros \ centenarios de gran tamaño. «Na mesma zona hai tamén dous carballos enormes e moitas haxas e acivros», indica Guillermo Díaz.

Localizar o gran tezo, sinala doutra banda o biólogo, non é demasiado fácil aínda que o lugar se atopa a menos de tres quilómetros de Paderne. «Hai que dar moitas voltas polo bosque e o mellor é ir guiado por alguén que coñeza ben a zona», explica. Para chegar a esta paraxe -continúa Díaz- hai que subir ata as rocas coñecidas como Penas dá Escrita e desviarse por unha cabeceira do val no que se atopa o boque camiñando uns cen metros a través dun terreo cuberto de brezo. «Despois é preciso andar pola pendente movéndose en zigzag con moito coidado e vendo os grupos de \ polos que hai que pasar», indica. O percorrido segue o curso dun arroio que descende polo val, marchando cara a unha pista que baixa a Paderne. Os \ hai que ilos localizando de lonxe nos claros do bosque.

Fonte: La voz de Galicia

Organizacións ecoloxistas piden á Xunta que remate coa caza de aves en perigo de extinción en Galicia

 A Conícola (Vanellus vanellus) e a agacha (Gallinago Gallinago) poden cazarse malia estar incuídas no Catálogo Galego de Especies Amenzadas con “En perigo de extinción”.

Na xuntanza do Comité Galego de Caza celebrada o pasado 21 de marzo, o representante das organizacións ecoloxistas pedíu á Xunta que prohiba a caza da avefría ou conícora (Vanellus vanellus) e da becacina ou agacha (Gallinago gallinago), en Galiza a partires da vindeira tempada 2014-15, alomenos ata que se aproben os respectivos “plans de recuperación” obrigatorios por lei para estas especies.

O Catálogo Galego de Especies Ameazadas (Decreto 88/2007) considera “En perigo de extinción” ás poboacións reprodutoras de conícora (Vanellus vanellus) e agacha (Gallinago gallinago), debido a que a súa “supervivencia é pouco probable se os factores causantes da súa actual situación seguen actuando” e débense elaborar os correspondentes “plans de recuperación” destas dúas especies.

Malia á grave ameaza da extinción e ao descoñecemento dos movementos dispersivos e migratorios das poboacións reprodutoras galegas, tanto a conícora (Vanellus vanellus) como a agacha (Gallinago gallinago) considéranse especies cazables durante a tempada cinexética en Galiza (só as poboacións non nidificantes) polo que existe o risco de que exemplares reprodutores, xa que logo considerados “en perigo de extinción”, sexan abatidos durante a tempada de caza.

En Europa, a tendencia dende 1980 amosa que as poboacións de conícora (Vanellus vanellus) e agacha (Gallinago gallinago) están a sufrir un declive moderado e estatísticamente significativo, baseado nos datos provisionais para 21 paises nos que se avalían as tendencias poboacionais das aves comúns (BirdLife International, 2014)

Se ben a meirande parte das poboacións de conícora (Vanellus vanellus) son completamente migratorias, algunhas poboacións reprodutoras nas rexións máis temperadas son sedentarias (del Hoyo et al. 1996), polo que existe un risco certo de que durante a tempada de caza en Galiza se abatan conícoras que poderían tentar a cría. A información dispoñible para a agacha (Gallinago gallinago) non permite confirmar ou desbotar esta posibilidade polo que, en aplicación do principio de precaución, tamén debería vedarse.

A población global de conícora (Vanellus vanellus) está concentrada en Europa onde as poboacións reprodutoras eran bastante estables ata 1990, pero dende entón a especie sufriu un forte declive (maior do 30%). En consecuencia, a nivel europeo, esta especie que previamente gozaba dun estatus “seguro” agora está clasificada como “vulnerable” (European Commision 2009). A conícora (Vanellus vanellus) só se caza en Francia, España, Italia, Malta e Grecia e a caza considérase como unha ameaza de nivel medio (European Commision 2009).

Fonte: Sociedade Galega de Historia Natural.

‘Conservando as nosas dunas’ premiado polo Ministerio de Medio Ambiente por segundo ano

A Fundación Biodiversidad do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente seleccionou por segundo ano consecutivo o programa ‘Conservando as nosas dunas’ no marco da iniciativa Playas, voluntariado y custodia del territorio.

Este proxecto de ADEGA é un programa de voluntariado ambiental para a eliminación da flora exótica invasora nas praias galegas. Ademais de seguir divulgando a problemática das especies invasoras, e a importancia de conservar os ecosistemas dunares, esta acción ten por obxectivo “aumentar a concienciación cidadá, divulgar e promover iniciativas de custodia litoral, facilitando ferramentas de conservación”, segundo a organización ecoloxista. Outros dos obxectivos é acadar un mellor estado ecolóxico dos ecosistemas dunares.

Precisamente, o pasado 18 de xullo realizáronse actuacións de eliminación de flora invasora no concello de Porto do Son dando continuidade aos traballos realizados na mesma iniciativa no 2012, e na iniciativa ‘Móllate polos humidais’ en 2011. ADEGA  e este concello teñen firmado un convenio de Custodia do litoral para a preservación dos valores naturais deste concello.

Nova xornada de voluntariado

A segunda xornada de voluntariado celebrarase este xoves, 10 de outubro, na praia da Corna (Pobra do Caramiñal), onde realizaremos un ano máis labores de eliminación de flora exótica invasora e recollida de lixo. “Esta praia ten un ecosistema dunar ben conservado mais conta con numerosas ameazas que poñen en perigo  tanto a flora como a fauna”, apunta ADEGA. Este é un dos poucos lugares da nosa costa onde se pode atopar píllara das dunas (Charadrius alexandrinus), especie que se atopa en estado vulnerable en Galicia.

Esta organización ecoloxista xa realizou o pasado ano unha campaña divulgativa sobre o valor deste ecosistema e a necesidade de protección da píllara das dunas, dentro do proxecto Conservando as nosas dunas.  Para participar é preciso inscribirse. Son actividades gratuítas onde o voluntariado contará con seguro de accidentes, transporte e comida. Máis info en:  ramses@adega.info.

Fonte: GC

Poderiamos estar ante a extinción do carballo anano en Galicia?

A grande importancia botánica do Monte Pindo reside na existencia dunha poboación relicta de Quercus lusitanica (antigo Q. fructicosa) descrita por Lamarck  e que recibe o nome de carballo anano ou caxigo.  Esta especie ten unha curiosa distribución, na metade sur de Portugal, SO de Andalucia e N de África e conta cunha única  poboación en Galicia, nos montes do Pindo. Constutúe polo tanto, un endemismo ibérico occidental norafricano

Conseguirá sobrevivir á queima? deixamos neste artigo a descripción de Henrique Niño Ricoi e os debuxos de Calros Silvar para o coñecemento da especie, todo un símbolo nun monte que tamén o é.

Quercus lusitanica Lam. Quercus fruticosa Brot., Quercus humilis Lam.carballo anano, caxigo lusitanicus: de Lusitania, porque abunda en Portugal.

Arbusto estolonífero monoico que non pasa de 1 m de altura. Raíces estoloníferas. Caules delgados e flexuosos. Cortiza cinsenta-abrancazada e lisa. Copa irregular. Follas de 2,5-12 x 1,2-5 cm, marcescentes, simples, alternas, case coriáceas, obovadas ou elípticas, provistas dun curto pecíolo de 1,5-3 mm, co bordo lobulado-dentado na parte superior, enteiro na inferior, cor verde escura e lustrosas na face, cinsentas e tomentosas no envés.

Flores unisexuais, coa envolta floral sepaloide de lóbulos obtusos e pubescentes, as masculinas cun número variábel de estames (6-12), agrupadas en amentos de 3-5 cm, colgantes e interrompidos. As femininas con ovario ínfero provisto de estilos curtos e erectos e estigmas grosos, situadas no interior dun involucro formado por numerosas escamas.

Florece entre abril e maio. A polinización é anemógama.O froito é un aquenio de 10-16 x 8-12 mm, sentado ou con pedúnculo de até 15 mm, cor castaña. Cúpula de 7-12 x 10-18 mm, con escamas lousadas. Madura en outono.

Orixinaria da Península Ibérica e Marrocos. Habita en piñeirais e matogueiras sobre solos areosos en climas temperados. As citas galegas refírense todas a un pequeno grupo atopado no Monte do Pindo (Carnota).

(Fonte: Guía das árbores de Galicia, Baía edicións)

O Monte Pindo, devastado polo incendio que arrasou 2.200 hectáreas

O lume foi controlado este sábado, despois de arder durante catro días. A Asociación Monte Pindo Parque Natural convocou para o sábado 28 deste mes tres “marchas verdes” eivindicativas con destino na Moa, o pico máis alto das montañas.

O incendio que queimou case a totalidade do Monte Pindo, e cruzou o río Xallas para cercar Ou Ezaro, foi controlado ás 18.54 horas deste sábado, despois de que poucas horas antes desactivásese a alerta de nivel 1, segundo informou a Consellería de Medio Rural e do Mar, tras arrasar unhas 2.200 hectáreas. O feito de que o vento perdese forza e un lixeiro orballo axudaron aos numerosos medios desprazados ao lugar a apagar as chamas. O aspecto das montañas tras o lume é desolador (ver galería de fotos). Unha negrura lastimosa e ferinte cobre o que antes era pedra clara salpicada de fermosa vexetación verde. A imaxe dos montes nas parroquias de Panchés e Caldebarcos é estremecedora: até a terra está queimada, desde a montaña ao mar. Tamén Quilmas, Ou Pindo e Ou Ézaro sufriron a virulencia das chamas, e neste último lugar, do concello de Dumbría, correu grave risco a central eléctrica de Electra do Jallas, á beira da catarata.

O incendio, o máis grave de Galicia este ano, destuyó unha paraxe única para o que se solicitaba a declaración de parque natural. A Asociación Monte Pindo Parque Natural convocou para o sábado día 28 deste mes tres “marchas verdes” que partirán simultaneamente ás 11:00 horas desde a Praza dá Solaina (Ou Pindo, Carnota), o Supermercado As Cruces (Caldebarcos, Carnota) e da área Recreativa do Fieiro (Mazaricos) para atoparse finalmente na Laxe dá Moa, no máis alto do Monte Pindo. Trátase dunha marcha reivindicativa para recuperar o verde do Monte Pindo: “do negro ao verde”, di o slogan.

Na zona do lume estiveron na mañá deste sábado a conselleira de Medio Rural e do Mar, Rosa Quintana, e o vicepresidente, Alfonso Rueda, quen garantiu que se redobrarán os esforzos” para deter aos incendiarios.

Ao redor de medio centenar de vivendas tiveron que ser desaloxadas na parroquia de Ou Ézaro, en Dumbría (A Coruña), tras ser afectadas as chamas que atacaron ao monte Pindo, no concello de Carnota e que na pasada xornada atravesaron o río Xallas até alcanzar a contorna da fervenza de Ou Ézaro, outra paraxe natural galego de gran valor ambiental.

“UNHA GUERRA”

“Parece a guerra”, dicían algúns veciños da parroquia carnotá de Ou Pindo ante o despregamento de medios de loita contra o lume aos pés das súas vivendas. Helicópteros cuspindo brigadistas na area da praia, avións sobrevoando constantemente o fume denso e homes e mulleres partíndose o peito, abrindo trochas e combatendo o lume co lume a poucos metros das casas, para salvalas das chamas.

Os veciños comentaron que nunca viran unhas chamas tan altas, tan poderosas. Nalgunhas zonas superan a altura das propias casas. Algúns tiveron que usar máscaras e todos tiveron metido o medo en elc corpo. Moitos deles non puideron durmir as últimas noites pola preocupación de ter as chamas tan preto das súas casas.

Moitos medios antiincendios foron desprazados a Ou Pindo para tratar de frear o desastre: No seu control traballaron 2 técnicos, 57 axentes forestais, 102 brigadas, 51 motobombas, 1 pa, 13 helicópteros e 8 avións. Tamén traballaron na zona efectivos da UME. A pesar do enorme esforzo, ao Monte Pindo volveu a ser devastado. Sete anos despois dos grandes incendios, o lume volve a destruír unha enorme riqueza paisaxística e unha reserva natural destacada, con centos de especies zoológicas catalogadas e flora distinguida. Máis de 1.600 hectáreas de monte arrasadas. Un desastre.

RESUMO DE INCENDIOS (DATOS DO DOMINGO)

A Consellería do medio Rural e do Mar informa da situación actual dos incendios forestais que superan as 20 hectáreas na Comunidade galega.

Un novo incendio foi declarado ás 23.02 horas deste sábado na parroquia de Peitieiros, en Gondomar (Pontevedra) e que permanece activo tras arrasar unhas 20 hectáreas. No seu control traballan cinco axentes, dez brigadas, 11 motobombas e dúas pas.

Confirmouno a Consellería de Medio Rural e do Mar, que tamén informou de que está extinguido desde as 22.50 horas deste sábado outro incendio iniciado nas inmediacións da Serra do Galiñeiro, na parroqua de Vincios, tamén en Gondomar.

O lume iniciouse ás 1.30 horas do mesmo día e, segundo as últimas estimacións provisionais, que se confirmarán tras o parametrizado, a superficie afectada sitúase nas 28 hectáreas. No seu control traballaron seis axentes forestais, 19 brigadas, sete motobombas, unha pa, tres helicópteros e dous avións.

Por outra banda, os incendios de maior entidade que afectan á comunidade permanecen controlados desde este sábado. É o caso do que afectou a monte Pindo, en Carnota, que atravesou o Xallas e obrigou a desaloxar na madrugada do venres para o sábado medio centenar de vivendas.

O incendio, declarado ás 21.37 horas do mércores, foi controlado ás 18.54 horas do sábado e é o que afectou a unha maior superficie: 2.200 hectáreas. Contra as súas chamas loitaron dous técnicos, 65 axentes forestais, 104 brigadas, 56 motobombas, unha pa, 13 helicópteros e oito avións, así como efectivos da UME.

Por outra banda, o lume que se iniciou en Negreira o mércores, na parroquia de Liñaio, permanece controlado desde as 8.48 deste sábado.

A superficie afectada, segundo as estimacións provisionais, que se confirmarán tras o parametrizado, é de 663 hectáreas. Nos traballos de extinción participaron un técnico, 13 axentes forestais, 33 brigadas, 14 motobombas, sete pas, nove avións e seis helicópteros. Sumáronse tamén efectivos da UME.

Sen saír da provincia da Coruña, en Porto do Son, parroquia de Ribasieira, permanece controlado desde as 8.41 horas deste sábado outro incendio que, segundo as estimacións provisionais, afectou a 325 hectáreas. Na súa extinción traballan dous técnicos, 20 axentes forestais, 39 brigadas, 20 motobombas, catro pas, cinco helicópteros e catro avións.

Imaxe da devastación na aba do Monte Pindo na zona da localidade carnotá de Panchés – FOTO: X.C.

Fonte: GaliciaHoxe.com

O lume arrasa a riqueza natural e paisaxística do monte Pind

As chamas afectaron a especies endémicas como o carballo anano
O Pai Sarmiento, Otero Pedrayo e unha extensa relación de personalidades históricas de Galicia elevaron á categoría de mitológico ao monte Pindo, unanimemente cualificado como o Olimpo Celta. Onte pola noite, todo indicio de fauna e flora desta paraxe polo que, desde hai anos, loitan pola súa declaración de parque natural, sucumbira ao lume, e o peculiar ton rosado das súas pedras volveuse gris. A catástrofe empezou a fraguarse o mércores sobre as 21.30 horas na Cima Darca, paraxe forestal que marca os límites de Carnota e Mazaricos, e a medianoite seguía activo, aproximándose ás 2.000 hectáreas calcinadas. Só entre o mediodía do mércores e a noite do xoves, en apenas 34 horas, en Galicia arderon unhas 3.000 hectáreas, segundo datos oficiais.
Algúns testemuños aseguran que o lume comezou en dous focos a ambos os dous lados da pista que leva ao cume, e foi alentado por un forte vento do nordeste, que atopou abundante foresta, agreste e moi seca, para avanzar descontrolado sen que nada puidesen facer as cisternas e cuadrillas que chegaron ao pouco.
As chamas propagáronse polas ladeiras deste espazo, dentro da Rede Natura e que conta con 650 especies catalogadas, entre elas o carballo anano, que era única no mundo e que foi afectada as chamas.
O epicentro da traxedia viviuse de madrugada nos lugares de Panchés e A Curra, cuxos veciños foron os primeiros en sentir a calor do lume nas súas caras e casas, en cuxas xanelas derretidas constatábase onte pola mañá as altas temperaturas que se rexistraron.
A rapidez do lume fixo tensa e larga a noite aos residentes tanto das aldeas afectadas como doutras próximas que vían como as chamas se achegaban ameazantes pola cima do monte a Cabanude e Ou Lugariño; por unha banda, a Cornido, San Cibrán e Valdebois; pola costa, a Caldebarcos e Quilmas; xa ao amencer, á propia vila de Ou Pindo.
O lume afectou as instalacións de electricidade e telefonía, o que deixou sen servizo durante horas aos municipios da comarca de Muros e causou trastornos noutros próximos.
A asociación Monte Pindo Parque Natural culpou do desastre ao desinterese da Xunta por protexer a paraxe, polo que pide dimisións e convocou unha manifestación en Santiago de Compostela para o 6 de outubro.

Fonte: La voz de Galicia

Fotografía Simón Balvis

Comunicado público da Comisión Rectora da Asociación Monte Pindo Parque Natural

A Asociación Monte Pindo Parque Natural, reunida en Comisión Rectora de urxencia hoxe, día 12/09/13, comparece publicamente ante a sociedade galega para trasladar as seguintes reflexións:

  1. Ás 21:36 horas de onte, 11 de setembro de 2013, declarouse un incendio na Cima de Arca que ao cabo duns minutos as autoridades locais e os medios de extinción xa anticipaban que sería imparábel, e as consecuencias catastróficas. En efecto, á hora de emisión deste comunicado, arderon xa 1.600 hectáreas segundo cifras oficiais, o que supón a práctica totalidade do macizo granítico e parte das marismas de Carnota.
  2. Ademais o incendio ameazou durante horas os domicilios e as vidas de moitos dos nosos veciños e veciñas.
  3. O feito de que se prendera nun sitio de dificil acceso, xusto á hora en que deixan de ser efectivos os medios de extinción aéreos, e aproveitando un vento fortísimo de nordés, aclara non so a intencionalidade do incendio senón que se trata dun atentado ecolóxico co obxectivo claro de destruir por completo o Monte Pindo como finalmente aconteceu.
  4. Este atentado e as súas brutais consecuencias non sería posibel unicamente pola intencionalidade dunha ou varias persoas, senón que foi necesario a existencia doutros dous factores fundamentais: a meteoroloxía adversa e a carencia máis absoluta de medidas de prevención, sendo esta última unha causa totalmente subsanábel.
  5. En setembro de 2010, hai agora exactamente 3 anos, xurdía un movemento social para declarar o Monte Pindo coma Parque Natural, pois é a única figura que obriga legalmente a comprometer un investimento real e anual, crear unha rectora coa participación de todos os interesados e incluso un corpo de vixiancia do monte. Os partidarios desta iniciativa aglutináronse en torno á Asociación Monte Pindo Parque Natural, un colectivo nacido para ese fin por vontade de veciños de Carnota sensibilizados coa problemática específica do Monte Pindo, que rapidamente aglutinou no concello, na comarca, en Galiza e en todo o mundo o apoio de centos de entidades sociais de todo tipo, milleiros de persoas a título individual e ducias de científicos, investigadores e profesores universitarios.
  6. Desde o nacemento de dita plataforma a Xunta de Galicia, e nomeadamente a área de goberno responsábel da declaración de Parque Natural, a Dirección Xeral de Conservación da Natureza, dependente da Consellería de Medio Ambiente dirixida por Agustín Hernández Fernández de Rojas, non atendiu en ningún momento esta demanda alegando que o Monte Pindo xa estaba suficientemente protexido baixo a figura de Rede Natura 2000, e incluso que desde as distintas administracións se tiñan destinando ata 360 mil euros nese período 2010-2013 para actuacións no Monte Pindo, dos cales non coñecemos a que se destinou un só euro se é que se gastou. O que é certo é a falta de base e argumentos desta negativa, que primeiro aludía á pouca superficie do espazo a protexer (a pesar de que sería o 5º parque galego en extensión), para logo argumentar que o custe da declaración sería excesivo, etc.
  7. Nos últimos anos a Xunta vén distribuindo anualmente entre 2 e 2,2 millóns de euros a repartir entre os seis parques naturais existentes en Galiza. Cunha ínfima parte destes podería terse creado e activado a pleno rendemento o Parque Natural do Monte Pindo, e calculamos que coas actuacións que poderían terse levado a cabo en todo este tempo serían máis que suficientes para minimizar agora os efectos dun incendio coma este, e evitar uns custos en extinción que consideramos moito maior que o gasto de crear o espazo natural protexido que viñamos solicitando.
  8. Vivimos varios avisos tanto no ano 2012, cun incendio pequeno no entorno do encoro de Santa Uxía, como hai tan só unha semana na zona de Arcos (Mazaricos), en ambos casos a rápida acción dos contraincendios e as mellores condicións meteorolóxicos fixo posíbel detelos antes de que afectara gravemente ao espazo natural do Monte Pindo. Porén, supuxeron 2 avisos importantes do extremo risco existente, e asi llos transmitimos tanto ás Administracións coma á opinión pública. Nada se fixo ao respecto.
  9. No ano 2005 houbo no Monte Pindo un incendio gravísimo que arrasou aproximadamente 550 hectáreas, a terceira parte do que se leva arrasado a esta hora. Pouco despois, sendo lider da oposición no Parlamento de Galicia Alberto Núñez Feijóo (PP) declarou publicamente o seguinte “Canto do queimado se debe aos pirómanos e canto á imprevisión, indolencia e irrespondabilidade do goberno?”. Tamén dixo que “É probábel que as condicións meteorolóxicas sexan peores, e é certo que non é doado apagar o lume, pero en situacións coma esta é na que se mide a eficacia dos gobernos”.

En vista de todo o anterior, entendemos que o gravisimo alcance da catástrofe vivida onte e hoxe no Concello de Carnota tamén ten as súas causas fondamente enraizadas no factor humano, concretadas no desleixo e falta de preocupación dos nosos representantes políticos nas cuestións do seu ámbito de incumbencia, como asumía o propio Feijóo no ano 2006, e que son as que levaron á destrución total do Monte Pindo.
Polo dito, a Asociación Monte Pindo Parque Natural ESIXE:

  • A declaración inmediata do Monte Pindo como Parque Natural.
  • A declaración do Concello de Carnota coma zona catastrófica.
  • A dimisión de Agustín Hernández Fernández de Rojas, conselleiro de Medio Ambiente, Territorio e Infraestructuras, por ser o máximo responsábel da consellería que decide as novas declaracións de parques naturais en Galiza.
  • A dimisión de Rosa Quintana, Conselleira de Medio Rural, por ser a máxima responsábel da consellería da Xunta de Galicia responsábel da xestión de espazos naturais protexidos.

Ademais, a Asociación Monte Pindo Parque Natural COMUNICA:

  • Convocamos un Roteiro reivindicativo de subida ao Monte Pindo o día sábado 28 de setembro de 2013, con saída simultánea ás 11:00 horas desde O Pindo (Carnota), Caldebarcos (Carnota), e o Fieiro (Mazaricos).
  • Chamamos a toda a cidadanía galega e as organizacións sociais a concurrir nunha gran Manifestación Nacional, propoñendo como data o domingo día 6 de outubro de 2013, ás 12:00 horas na Alameda de Santiago de Compostela, con obxecto de esixir un cambio radical na política forestal da Xunta de Galicia e no tratamento das problemáticas dos espazos naturais protexidos.

Agradecemos o esforzo obstinado dos medios contraincendios por minimizar esta catástrofe poñendo incluso en risco as súas vidas para facer todo o posíbel por salvar o espazo natural e os domicilios da nosa veciñanza, e lamentamos todos os danos materiais que esta traxedia ten ocasionado.
Ante a unanimidade dos presentes, asinamos no lugar do Pindo (Carnota) o 12 de setembro de 2013 sendo as 18:00 horas.

Fonte:montepindo.org

Ferramentas para construír outro hábitat

Arquitecturas colecticas amosa o crecente interese pola pola investigación e transformación do territorio no país

Deseñar e investigar de xeito colectivo o noso espazo físico, atendendo á idea do bo vivir. Este é o eixe do encontro Arquitecturas Colectivas, que se celebra desde onte e ata o vindeiro día 14 en Valadares, Vigo. A iniciativa, que fai parte dunha rede internacional, conta con 27 colectivos, moitos deles do país, que están a traballar baixo estas coordenadas. Urbanismo, bioconstrución, hortas urbanas, patrimonio ou sustentabilidade son só algúns do eixes que se dan cita estes días.

Segundo explica Iago Carro, que desde o colectivo Ergosfera participou na coordinación do evento, Arquitecturas Colectivas “é unha rede de colectivos dedicados nun comezo a temas tanxentes coa arquitectura, o urbanismo e o territorio, pero que se foi abrindo a iniciativas de campos como a antropoloxía, a arte ou a socioloxía”, entre outros. Estes campos encóntranse no denominador común do interese polo territorio e polos xeitos e posibilidades de nos relacionar con el. A proposta iniciouse da man de varios grupos de traballo independentes de Sevilla e Madrid hai arredor de seis anos, e foi medrando ata abranguer na actualidade arredor de medio cento de iniciativas, na súa maioría do Estado pero con incorporacións desde Francia, Italia ou Sudamérica. “Trátase de novas estruturas de traballo máis horizontais e colaborativas, a buscar o traballo en rede”. Como parte do desenvolvemento de Arquitectura Colectivas “vimos a necesidade de nos reunir unha vez ao anos para nos coñecer fisicamente e intercambiar proxectos e ideas” e así naceron os encontros que chegan agora a Vigo na súa sexta edición.

Valadares
Nesta xeira o encontro ten a súa sede en Valadares, onde está afincado desde hai xa anos o Alg-a Lab, un espazo que desde a perspectiva artística traballa tamén a relación co territorio e o hábitat e buscando inserir a súa actividade no contexto máis inmediato. “Cada encontro ten unha estrutura variable. En Galicia chegamos á idea de que o mellor era aproveitar o Alg-a Lab, que é unha peza do proceso de arquitecturas colectivas máis antigas”. A iniciativa busca ademais deixar a súa pegada no contorno inmediato. “Faranse mapas de Valadares, plantaranse cousas e traballaremos con técnicas de construción alternativa sobre un hórreo do que só queda a estrutura con vistas a construír un pequeno refuxio que se poida empregar no Alg-a Lab. “Se podemos achegar algunha mínima proposta a este territorio e deixar algunha reflexión sobre o mesmo quedaremos contentos” recoñece Carro.

O que achega Galicia
A propia configuración do noso país é aproveitada desde o encontro como un exemplo para traballar. “Desde Ergosfera e Tecnoloxías Apropiadas imos tentar analizar o territorio rururbano, que é algo moi característico de aquí e a xente de fora lles pode achegar coñecementos novos”. Así, percorrerase Valadares amosando “esta forma particular de organización no que se mesturan polígonos industriais con antigos asentamentos e un hábitat disperso. Trátase dunha mestura moi galega que temos que estudar”. Este espazo comparte características da cidade e do agro desenvolvendo outras propias, preséntanse como específicas do noso país. “Son zonas moi proclives a desenvolver novas formas de vivenda, onde existen formas de propiedade colectiva, como montes en mancomún ou muíños, das que se pode aprender moito”. De xeito semellante, abordarase o fenómeno da estrada como xeito de urbanización habitual na nosa paisaxe.

Os suxeitos
Aínda que resultan descoñecidos para o grande público, existen no noso país múltiplos colectivos que traballan desde as coordenadas do encontro. “A verdade é que Galicia ten un peso bastante grande na rede”, recoñece Carro. O propio evento está a servir para crear un mapa destas iniciativas e para fortalecer as relacións entre as mesmas. “Somos como quince colectivos que levamos xa anos a traballar, e aínda que sabemos un de outros, en moitos casos non temos traballado xuntos, e esta é unha oportunidade estupenda para xerar novas colaboracións”. Así a raíz do encontro xa se están a desenvolver os primeiro traballos conxuntos. “A xente de fóra vai aprender moito, pero a nivel galego vainos vir moi ben neste sentido”, sinala este arquitecto. Falamos de grupos como Ergosfera, Niquelarte, GZImaxinaria, Tankollektif, Hábitat Social, Proxecto Cárcer, Hábitat Social, O monte é noso_Sachando procomún ou O Enxame entre outros.

Técnicas, estudos e creación
Entre os intereses concretos dos colectivos galegos que participan no encontro hai iniciativas centradas na bioconstrución ou no aproveitamento das enerxías renovables, propostas para a investigación e o aproveitamento dos minifundios ou do monte comunal, pasando por visións de xénero ou patrimoniais. Dentro do encontro, para alén da teoría e da investigación, atópanse tamén iniciativas vencelladas á creación. Así por exemplo a acción GoVi, á busca dos restos da balea mecánica propón un traballo colectivo sobre o patrimonio industrial da Ría. Da man de Niquelarte e Tankollectif desenvólvense intervencións artísticas, visitas e debates, buscando se achegar a estes bens mediante murais, baleas de papel ou narracións. Outro exemplo é a proposta Vila. Unha historia en miniatura, que pretende desenvolver mediante obradoiros unha obra escénica considerando as cidades como individuos e construíndo maquetas das mesmas a partir de materiais recuperados.

Para os legos
Aos interesados en se achegar a esta temática que non saiban moi ben por onde comezar, desde a organzación propoñen, por exemplo, participar nas diferentes saídas que se van facer por Valadares. “Serán rutas polo monte que permitirán ver a urbanización de Vigo ou do val o Fragoso, nas que se explicará un pouco como se configura o territorio”. Canda a isto, segundo os intereses específicos de cada un, hai tres grandes bloques temáticos: “Un céntrase nas formas de urbanización local e na análise do territorio. Un segundo traballa máis temas de vivenda alternativa e un terceiro está centrado na reutilización de grandes superficies industriais ou públicas”. A isto súmanse charlas de presentación de diferentes iniciativas do máis variado. “Mesmo se pode optar por un mix, xa que cada día vai haber un pouco de todo”, propón Carro para o potencial visitante.

Construír as ferramentas
Encol do interese que en Galicia se está a dar polas formas de habitar o territorio, este arquitecto sinala que “é un interese xeracional que está a se dar en todas as partes do mundo, tamén vencellado coa crise”. Dentro deste panorama insire tamén “unha tendencia moi clara a voltar a atención para o rural. É algo que está a permear todas as prácticas e colectivos da rede”. A nivel galego, ademais, advirte problemáticas específicas sobre esta cuestión. “Aquí a visión sobre urbano estivo moi cinguida ás sete cidades, considerando que o resto era algo co que os técnicos, os artistas ou os pensadores no tiñan nada que ver. Agora estamos a dar marcha atrás niso, e vese que estamos nun territorio que é todo el urbano e que compre entender espazos como Valadares, igual que calquera outra parte, como unha cidade na que traballar”. Nese sentido destaca a ausencia de teorización académica e de atención institucional a estes ámbito. “Ata o momento considerábanse que neste territorio todo era feísmo ou resultado dunha destrución do medio. Tamén había a visión contraria, a bucólica, a considerar a natureza como algo estanco ou sólido. Hai cuestións coas que temos de dialogar e buscar resposta, cómprenos construír as ferramentas para traballar aquí”.

Fonte: cultura galega.org