As modernas que nos anos 30 se cortaban o pelo como os rapaces, fumaban e tiñan unha profesión; as que cumpriron no franquismo co ideal de muller casta e obediente; as que protagonizaron o destape e o feminismo dos 70. Todas elas contan a súa historia na exposición “Mulleres baixo sospeita. Memoria e sexualidade (1930-1980)”, que se inaugurou onte na Casa das Artes de Vigo e poderá visitarse ata o 30 de novembro.
Realizada baixo o prisma da memoria, a mostra recolle dende fotografías a vídeos, cadernos de escola, vestidos, revistas femininas, publicidade, libros e carteis que reflicten a imaxe da muller e o tabú sexual entre 1930 e 1980 co obxectivo de “recuperar unha parte fundamental da memoria de España e cubrir a historia de xénero das mulleres no período do franquismo”, afirma Raquel Osborne, doutora en Socioloxía e comisaria desta mostra, resultado dunha investigación na que leva traballando dende 2008 e que xa plasmou tamén nun libro.
A exposición formúlase como un percorrido temático e non lineal entre o íntimo e o público, o anónimo e os personaxes con nome e apelidos. Divídese en cinco áreas temáticas: As modernas, Individuas de dubidosa moral, As domesticadoras, As decentes e As liberadas. – insiste nos contrastes: dous xogos da gansa, un con imaxes relixiosas e outro con debuxos eróticos ou un cilicio fronte a un libro de artes amatorias.
“As domesticadoras” engloba a acción “educativa” que realizaron a Sección Feminina e as monxas durante o franquismo. A Sección Feminina de Falanxe Española Tradicionalista e das J.O.N.S., creou o “Manual da Esposa Perfecta” no que se daban consellos como “Ofrécete a quitarlle os zapatos ao teu marido” ou “Nunca te queixes se chega tarde, ou se sae a cear ou a outros lugares de diversión sen ti. Intenta, en cambio, comprender o seu mundo de tensión e as súas necesidades reais”. A mostra inclúe fotografías e documentos da Sección e un uniforme de gala.
Tamén hai historias persoais como a da escritora feminista Carlota O’Neill, viúva dun militar republicano que pasou catro anos en prisión. E algunhas galegas como a de Elisa e Marcela, un dos primeiros matrimonios homosexuais documentados en España que conseguiu pasar polo altar convertendo a Elisa en Mario, ou á excepcional Maruja Mallo, que se asoma á mostra a través dunha das súas pinturas. “Maruja Mallo, Margarida Manso e a poeta e ximnasta Concha Méndez, foron amigas de andanzas nos anos vinte e trinta e pioneiras na utilización do bikini, a práctica do deporte e o baile do charlestón,” describe a comisaria.
As mulleres postas baixo sospeita durante a ditadura franquista, a pesar de estar duramente reprimidas, en ocasións encontraron espazos nos que expresarse con voz propia. “Queriamos mostrar como houbo mulleres que se burlaron dos mandatos e que había moita vida nas aberturas”, conclúe Osborne.
Mulleres dóciles e castas – Para crear esta muller “dócil e casta” ao servizo do varón e da patria, a Sección Feminina de Falanxe, dirixida por Pilar Primo de Rivera, recibiu o encargo de formar as mulleres españolas en todos os campos de actuación.
A desexada Xoaniña – Durante os corenta e cincuenta, o boneco máis desexado entre as nenas españolas foi Mariquita Pérez. Creada por Leonor Coello, tiña un prezo desorbitante para un país completamente desolado, pero representaba un status.
Fonte: Faro de Vigo
