Entradas

Coñecemos un pouco máis das Irmandades da Fala (III)

Extracción do libro A NOSA TERRA É NOSA! A xeira das Irmandades da Fala (1916-1931)

A idea das Irmandades, unha vez fundado o primeiro núcleo na Coruña, vaise espallar con certa rapidez por varias cidades e vilas da Galiza mediante diferentes elementos propagandísticos: os mitins, a correspondencia epistoral (infelizmente inaccesíbel hoxe moita dela), os artigos na prensa periódica, o contacto persoal etc. Antón Villar Ponte xoga a este respecto un papel básico, cando menos nestes primeiros compases, e á súa actividade débese, por exemplo, o achegamento ás Irmandades dunha figura tan relevante nelas como Lois Porteiro Garea, líder do grupo santiagués. Ao local da Irmandade chegaban segundo Ramón Villar Ponte, “un día e outro, de diversas localidades da terra, peticións de estatutos, demandas de ourentación, adheríndose verbas de alento” (Ramón Villar Ponte, 1977:21).

As primeiras actividades públicas da nova entidade (excursións, recitais, cursos de lingua, promoción dos coros populares, representacións teatrais, ciclos de conferencias, homenaxes a figuras desaparecidas…) parecen asimilala a unha asociación de índole estritamente lingüística e cultural (Quintana Garrido, 2002b:182; Beramendi, 2007:434-435) e iso provoca, como teñen sinalado Beramendi e Núñez Seixas, unha certa acollida positiva moi xeralizada, que inclúe sectores (persoeiros, cabezallos de prensa… ) certamente aditos ao statu quo político do momento. Iso fai que as Irmandades teñan, á partida, unha presenza “proporcionalmente moi superior á súa entidade real” (Beramendi & Núñez Seixas, 1995:96). A falida confluencia co republicanismo coruñés nunha nova Solidaridad Gallega, por volta de finais de verán de 1916, e, sobre todo, a aparición do voceiro A Nosa Terra, en novembro dese mesmo ano, comezarán a mudar esa inicial fasquía “inofensiva” e “folclórica” das Irmandades, que emprenden desde entón, sen abandonar por iso o activismo cultural e idiomático, un rumbo claramente “político”, que axiña debullaremos…

Foto: Antón Villar Ponte, na homenaxe a Vicetto e Añón. © CCG

Coñecemos un pouco máis sobre as Irmandades da Fala (II)

No acto fundacional, logo dunhas palabras de saúdo de Antón Villar Ponte e dun discurso de Lugrís Freire, discutíronse e aprobáronse “con gran entusiasmo” a dicir do cronista de La Voz de Galicia, os primeiros Estatutos da nova entidade, que recibía a denominación de “Os Amigos da Fala Gallega” [sic] e que declaraba como obxectivos fundamentais os seguintes, segundo recolle a revista Estudios Gallegos (nº 20):

a. Falar entre os asociados o idioma gallego, espertando por él a afición e o amor dos fillos de Galicia.

b. Traballar por todol-os medios para que os boletís gallegos adiquen periódicamente unha seición pra que os escritores da fala gallega poidan dar a conecer as suas producciós; e traballar tamén hasta que os Amigos da Fala na Cruña, poidan ter un boletín pol-o menos cada quince días.

c. Acostumar aos asociados á escribir na nosa fala facéndose pol-o menos unha vez cada seis meses lectura dos traballos en prosa ou verso, no seo do Consello ou n-unha festa d’asociados; e cando o traballo o mereza o autor recibirá o agasallo de MESTRE DA FALA.

d. Sempre que sea comenente, ou o tempo o permita, faranse espediciós en días de festa ás nosas aldeas, pra que a contemplación da Galicia labradora esperte a enxebreza nos AMIGOS DA FALA, e todol-os demais actos de traballo e propaganda que o Consello acorde.

e. Cando a situación da Sociedade o permita, fomentarase o conocemento da música tradicional e propia da terra.

f. Todol-os actos de lexítima propaganda serán feitos sómente co’aquel fin, e todol-os aniversarios farase unha visita á tumba dos grandes cultivadores da fala que haxa na localidá, para manter d’ese xeito nas nosas almas o culto do galleguismo.

Foto: La Voz de Galicia.

Coñecemos un pouco máis das Irmandades da Fala (I)

O acto fundacional da primeira das Irmandades da Fala celebrouse o 18 de maio de 1916, no local que a Academia Galega tiña entón na cidade da Coruña. A convocatoria orixinal dicía, concretamente: “A Comisión encargada dos traballos pra o establecimento d’unha hirmandade d’Amantes da terra [sic], que, entre outros fins, adicarase principalmente á defensa y exaltación do idioma gallego, roga a vosté que nos honre co’a sua presencia na reunión que se fará o dia 18 d’este mes, ás 8 da noite, no local da Academia Gallega, Rego d’Auga, 38-1º. Saúde e Patria”.

O nacemento “coruñés”, antes que en ningunha outra localidade, da primeira das Irmandades non admira se temos en conta, que a cidade “leva catro décadas de progresiva actuación rexionalista (sempre vencellada, e en competencia, co republicanismo máis avanzado), como conformante da vida social e intelectual” e que nela existe xa, por iso mesmo, “un grupo social máis ou menos numeroso para o que esas manifestacións de fervor rexionalista son, cando menos, algo habitual” (Vázquez Souza, 2004:33).